Een bloedige begrafenis

Alex en ik houden ons stevig vast aan de stoelen van de bus. De buschauffeur is namelijk een idioot en rijdt met een snelheid die thuishoort op de snelweg en niet in een gebied waar elk moment een mens of dier kan oversteken. Na de zoveelste vrachtwagen te hebben ingehaald, waar in Nederland alleen twee fietsers elkaar inhalen, negeer ik het feit dat ik ook in diezelfde bus zit. Nog geen 10 minuten later rijdt de chauffeur een hond dood. Zoals ik al zei: een echte idioot...

Doodmoe van de 9-uurs busreis komen Alex en ik aan in Rantepao. Zoals altijd proberen de gidsen meteen zaken te doen. Na onze bustocht heb ik er echt geen zin in, maar we luisteren toch even naar één van hen met als gevolg dat we de volgende dag op worden gehaald. Bestemming: een begrafenisceremonie.

Dit is eigenlijk een heel raar iets. In Nederland gaan toeristen niet naar een Nederlandse begrafenis. En daar zit de familie ook niet op te wachten. Met dubbele gevoelens stappen we dan ook in de auto en het woord voyeurisme schiet een paar keer door mijn hoofd. Anton (onze gids) dropt ons in het dorp om tuak te proeven (een palmdestillaat) en een kado te kopen voor de familie waar we zo aan voorgesteld gaan worden.

We rijden over een zeer slecht onderhouden weg en komen aan bij de begrafenis. De beste man om wie het gaat is al een jaar geleden overleden maar volgens goed gebruik blijf je dan nog een jaar of zo gezellig in de huiskamer staan. Men denkt dat de geest dan nog steeds aanwezig is en de nodige formaldehyde in de overledene zorgt ervoor dat het allemaal niet zo gaat stinken.

We lopen enigzins opgelaten achter Anton aan en mogen plaats nemen in de familie hut. De hele naaste familie begroet ons. Oma en opa hebben 17 kinderen op deze wereld gezet en deze zijn vandaag te herkennen aan de zwarte kleding. Na het kado te hebben overhandigd (een slof sigaretten) krijgen we een kopje thee en een koekje aangeboden. (zouden ze dat gebruik van ons hebben overgenomen?)
De hut waar wij nu zitten, geeft uitzicht over het centrale plein.

Op de binnenplaats zijn de mannen hard aan de slag, want begrafenisceremonies in Tana Toraja betekenen het slachten van veel varkens en buffels. In de perceptie van het Toraja volk is het een ceremonie die nodig is voor de gemoedsrust van de geest van de overledene en voor het geluk van de familie. Indien de begrafenis niet waardig genoeg is, zal de geest van de overledene de familie ongeluk geven.

De begrafenis

Een begrafenis in Tana Toraja is een gebeurtenis van een paar dagen. Op de eerste dag verzamelt de familie zich, de tweede dag komen de gasten en nemen dan varkens mee als gift om die vervolgens gezamenlijk te eten en op dag drie is de slachting van nog meer varkens en de buffels. Dag vier wordt de overledene dan eindelijk naar zijn graf gebracht.

Je hebt een paar verschillende graven in Tana Toraja. De opties zijn: een grot, een kleine hut op palen, een graf in de rotsen en voor kinderen onder de 6 maanden is er de babyboom.

De graven in de rotsen zijn wel het meest bekend. Dit zijn de graven met de tau-taus (poppen die de overledenen voorstellen). Deze tau-taus staan opgesteld op een soort balkon en achter hen liggen de overledenen in de rotsen begraven. Een triest verhaal is dat een jaar of 10 geleden veel tau-taus zijn gestolen, maar met behulp van de regering zijn ze opnieuw gemaakt. (De familie moest weer opnieuw een ceremonie houden)

De babyboom is weer een ander verhaal. Wanneer kinderen onder de 6 maanden overlijden, worden ze begraven in de babyboom. De babyboom is een boom die melk geeft. Het idee daarachter is dat de baby nog melk kan drinken (metafoor voor moedermelk) in de boom en dat hij door het groeien van de boom naar de hemel wordt gebracht.

Maar weer terug naar het plein van het dorp. Na van de eerste schok te zijn bekomen kijk ik over het plein. Ik zie een varken op het vuur liggen en ik zie nog een ander varken vastgebonden aan een stok. Dit beest leeft nog. De grond op deze binnenplaats is smerig. Het is een soort mengsel van modder, uitwerpselen en bloed.

Ik kijk hoe de mannen verder gaan met de slachting van de beesten en hoe ze het vlees vervolgens in bamboestokken duwen, om daarna op het vuur te leggen. Naast mij staat een buffel. Ook hij zal de zon nog maar één keer zien opkomen. Naast mij gaat een man verder met het maken van worst. Ik ga nog maar eens nadenken of ik geen vegetariër wil worden. Alex en ik vinden het beide nog steeds opmerkelijk dat je hier als volkomen buitenstaander bij mag zijn.

Na dit vrolijke samenzijn, gaan we op weg naar de graven. Na anderhalf uur zeggen we de familie en de nobelen gedag en gaan we in 'cultuurshock' verder op pad.

De graven

Anton brengt ons vervolgens naar de rotsgraven. Vanaf hun balkon staren de tau-taus ons ons aan. Het balkon is best hoog en de graven nog hoger. Diegene die de poppen heeft gejat had in ieder geval geen last van hoogtevrees. We bezoeken hierna nog een babyboom. Ik moet zeggen dat ik de gedachtengang van de mensen hier wel mooi vind ten aanzien van de babyboom. Dat de boom nog melk geeft en dat de baby dankzij het groeien van de boom alsnog de hemel kan betreden. Jammer dat ik niet geloof, maar toch. Als laatste gaan we naar een grot waar schedels en kisten liggen die volgens de overlevering meer dan 800 jaar oud zijn. Na zo veel graven en dood, kijk ik er een beetje apatisch naar. Ik ben dan ook blij als de dag voorbij is en wij rustig in onze ruime hotelkamer tv kunnen kijken. (Wat een luxe.)

De wandeling

De laatste dag besluiten we nog een wandeling te gaan maken in de omgeving met een gids (Hendrik). Dit is een schot in de roos. De natuur buiten Rantepao is echt prachtig. We worden gedropt in een klein gehucht buiten Rantepao en lopen de gehele tocht bergopwaarts. We lopen van het ene mooie vergezicht naar het andere. Op onze weg zien we mensen aan het werk in de rijstvelden. En zien we een ijzersmid zijn messen smeden. We nemen een afslag naar rechts en komen uit bij een huis met lieve schattige varkentjes die ik van de gids mag kopen voor 21 euro. Ik vraag nog zoiets als "Wat moet ik ermee?", maar hij ziet er wel handel in. Ik koop en hij voedt het beest dan op, om over een paar jaar voor een paar 100 euro te verkopen. Ik bedank voor het aanbod.

Onze gids, grijpt elke kans aan om te onderhandelen met de mensen die we tegenkomen. We komen een zeer oude dame tegen die wat krom loopt. We hebben ons weer wat verder verdiept in de taal en horen dat onze gids voor 1,40 euro eigenaar kan worden van een liter koffiebonen ..... We wandelen verder over de rijstvelden richting een restaurant. Na een welverdiend drankje pakken we de auto naar het hotel.

De volgende dag pakken we weer de bus naar Makassar. Met godzijdank een andere chauffeur.
En belanden om 23 uur veilig in het hotel. Vannacht in het holst van de nacht de wedstrijd Italië-Nederland gezien, samen met een Italiaan, Indonesiërs en een geëmigreerde Belg. Toch een andere ervaring dan jullie in Nederland denk ik?
Onze volgende bestemming wordt Java. Tot dan.